Nieuwsbrief mei 2021

Het Programma Forensisch Vakmanschap (PFV) helpt zorgprofessionals en zorginstellingen bij het blijven ontwikkelen van kennis, vaardigheden en de juiste beroepsattitude in de forensische zorg. Het PFV maakt deel uit van de Meerjarenovereenkomst Forensische Zorg 2018-2021 waarin het Ministerie van Justitie en Veiligheid, de Nederlandse ggz, de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland en Valente, afspraken hebben gemaakt om de veiligheid en kwaliteit in de forensische zorg op peil te brengen en te houden. het Programma wordt ontwikkeld in lijn met het Kwaliteitskader Forensische Zorg. Het projectteam is bij de implementatiefase hiervan betrokken. In deze nieuwsbrief praten we u bij over het Programma.

Wat houdt het Programma Forensisch Vakmanschap in?

In Nederland werken ruim 20.000 professionals in een justitieel kader. De druk op de forensische zorg is de afgelopen jaren steeds groter geworden. Bijvoorbeeld door hoge administratieve lasten en impactvolle incidenten. Een tekort aan goed geschoold en ervaren personeel komt daar nog bovenop. En uit onderzoek blijkt dat veel zorgprofessionals om verschillende redenen achterstand hebben opgelopen in het bijhouden van de vakkennis en vaardigheden.

 

Stap 1: professionele meetlat voor forensisch vakmanschap
Het Programma Forensisch Vakmanschap helpt zorgprofessionals en zorginstellingen bij het blijven ontwikkelen van kennis, vaardigheden en de juiste beroepsattitude. Op dit moment buigt het forensisch veld zich in verschillende werkgroepen over vragen als:
- wat zijn de kenmerken van het werken in de forensische zorg?
- welke kennis en vaardigheden zijn van belang voor het werken in deze sector?
- hoe zetten we dat om in leerdoelen en competenties?

Eind juni komt op basis van de uitkomsten een professionele meetlat beschikbaar. Daarmee kunnen professionals en zorginstellingen aan de slag om op dit baken van vakmanschap te koersen. Het is belangrijk dat organisaties hun medewerkers ruimte geven om hun vakkennis bij te houden en zich binnen het forensische vak te ontwikkelen. Dat vergroot niet alleen het werkplezier van professionals (en voorkomt daarmee uitstroom). Het brengt ook de forensische zorg naar een nog hoger niveau.


Het programma PFV ontwikkelt hiervoor hulpmiddelen. We maken bijvoorbeeld een inspiratiebox met ontwikkeltools en zelfscans. Ook deelt het programma goede praktijkvoorbeelden rond het leren en ontwikkelen van forensische zorgprofessionals. Deze hulpmiddelen sluiten nauw aan bij de online leertrajecten van de Forensische Leerlijn die via de GGZ Ecademy beschikbaar is. 

Maak kennis met Petra Schaftenaar, programmamanager

In opdracht van de Taskforce Forensische Zorg werkt een team aan de uitvoering van het programma en het borgen en beleggen van de processen in de sector voor de komende jaren. Dit team bestaat uit Ad Bus (de Nederlandse ggz), Daniek Nelissen (Expertisecentrum Forensische Psychiatrie), Petra Schaftenaar (programmamanager) en Paul Westmeijer (adviseur). Petra Schaftenaar legt uit hoe het Programma de ontwikkeling van zorgprofessionals stimuleert.

“Forensisch vakmanschap is veel méér dan het toepassen van een trucje,” zegt Petra Schaftenaar. Eind vorig jaar is zij met veel enthousiasme aan de slag gegaan als programmamanager van het programma Forensisch vakmanschap binnen de Taskforce Forensische Zorg. Zij geeft aan dat het programmateam dit jaar een aantal mooie ‘producten en instrumenten’ oplevert, waarmee de professionals in de forensische zorg hun vakmanschap verder kunnen ontwikkelen.  

 

 

Petra werkt al 28 jaar in de forensische zorg, bij verschillende organisaties, in verschillende functies en rollen. Zo heeft zij gewerkt als zorgverlener en manager, maar ook als onderzoeker, onder meer bij een Tbs-kliniek, een RIBW en bij het Pieter Baan Centrum. Op dit moment werkt zij vanuit haar eigen adviesbureau als programmamanager voor het Programma Forensisch Vakmanschap. 

Méér dan een trucje
Door haar jarenlange ervaring brengt Petra als programmamanager een schat aan ervaring mee. Tijdens haar loopbaan heeft zij zich gespecialiseerd in een drietal thema’s binnen de forensische zorg: relationeel werken, aandacht voor het leefklimaat en de reductie van dwang en drang. “Deze thema’s hangen nauw met elkaar samen, zo is mijn ervaring. Om de juiste zorg op het juiste moment te leveren, gaat het niet alleen om het uitvoeren van een methodiek op zich. Goede forensische zorg is veel méér dan het toepassen van een trucje. Je kunt alleen goede forensische zorg leveren vanuit een juiste visie en met begrip voor de context en het systeem waarin je functioneert. En bovendien moet je als professional oog hebben voor de zorgrelatie met de cliënt èn voor de omgeving.”

 

Competenties
Om forensisch vakmanschap te ontwikkelen en uit te dragen, moet je eerst weten wat dit vakmanschap precies inhoudt, legt Petra uit. “We willen het forensische specialisme nader beschrijven en uitwerken. Daarbij hebben we ook het Expertisecentrum Forensische Psychiatrie ingeschakeld, die dit nu ontwikkelt in samenwerking met het veld. Wat zijn de kenmerken van het werken in de forensische zorg? Welke kennis en vaardigheden zijn van belang voor het werken in deze sector? Welke competenties moet je als zorgprofessional hebben? De uitdaging daarbij is om vanuit de praktijk te redeneren. De zorg is te complex om het vak alleen van ‘bovenaf’ of van ‘buitenaf’ in beleid en methodieken vast te leggen. Als het niet van de zorgprofessional zelf is, gaat het niet werken.”

Petra Schaftenaar:

“Met elkaar trots op de kwaliteit van forensische zorg die wij leveren”

 

Scholing en reflectie
Een beschrijving van het forensisch vakmanschap dient zowel een intern als een extern doel. Petra: “Zorgprofessionals kunnen zich toetsen aan de beschreven competenties om vervolgens te bepalen welke vaardigheden zij hebben en wellicht nog moeten ontwikkelen. Dat hoeft niet per se alleen door middel van scholing, maar dat kan bijvoorbeeld ook door met collega’s te reflecteren op geleverde zorg. De beschrijving heeft dus rechtstreeks invloed op de kwaliteit van zorg. Naar externe doelgroepen is een beschrijving van forensisch vakmanschap van belang om te kunnen laten zien waarin een forensische zorgprofessional zich onderscheidt van een niet-forensische zorgprofessional en wat zijn toegevoegde waarde is.”

 

Stevige basis
Als de beschrijving van het forensisch vakmanschap is afgerond, ligt er een stevige basis voor het vervolg. Zo wil het Programma Forensisch Vakmanschap nog dit jaar een online inspiratiebox lanceren. “Hierin kun je materialen vinden die je helpen bij het ontwikkelen van je vakmanschap. Ook voor instellingen kan dit van toegevoegde waarde zijn voor het (verder) ontwikkelen van deskundigheidsbevordering. Verder denken wij aan een ‘online tool’ waarmee je kunt bepalen of je beschikt over de juiste competenties. Deze ‘zelfscan’ kan zowel door professionals als door organisaties worden uitgevoerd.”

 

Kwaliteit van zorg
Voor de ontwikkeling van de verschillende producten wordt intensief overleg gevoerd met de sector. Zo wordt gewerkt met een redactieraad en een klankbordgroep. “Ik heb de indruk dat het veld enthousiast is,” zegt Petra, die aangeeft dat zij ervoor wil zorgen dat de instrumenten in elke (lokale) situatie kunnen worden gebruikt. “Het centrale idee is dat we producten en instrumenten willen ontwikkelen die in de praktijk kunnen helpen om het forensisch vakmanschap verder te ontwikkelen. Het staat instellingen vrij om daarvan gebruik te maken. Uiteindelijk gaat het erom dat we met elkaar trots kunnen zijn op de kwaliteit van de forensische zorg die wij leveren aan onze cliënten.”

De volgende stappen

Eind juni is de definitie van forensisch vakmanschap klaar. Ondertussen zijn wij binnen het Programma bezig om de middelen te ontwikkelen waarmee professionals en instelling binnen de forensische zorg aan de slag kunnen met de verdere ontwikkeling van forensisch vakmanschap. We houden u op de hoogte!